Czym jest przymusowy małżeński ustrój majątkowy?

W polskim prawie ustroje majątkowe małżeńskie dzielą się na ustawowe, umowne i przymusowe.

Ustawowe ustroje majątkowe powstają z chwilą zawarcia małżeństwa, z mocy ustawy. Ustawowa wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich (wspólność majątkowa). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do umownych ustrojów majątkowych należy natomiast ustrój wspólności (rozszerzonej i ograniczonej) oraz ustrój rozdzielności (zwykłej i z wyrównaniem dorobków). Są to ustroje, których forma w dużej mierze zależy od woli współmałżonków.

Ostatnim rodzajem ustroju majątkowego małżeńskiego jest przymusowy ustrój majątkowy.

Wprowadzenie przymusowego ustroju majątkowego polega na ustanowieniu przez sąd rozdzielności majątkowej. Powstaje ona na mocy orzeczenia sądu, z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia oraz w wyniku ogłoszenia upadłości jednego z małżonków lub w skutek orzeczenia separacji.

Z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej może wystąpić m.in. małżonek lub wierzyciel jednego z małżonków.

W przypadku gdy z żądaniem tym występuje małżonek istotne jest ustalenie czy istnieją tzw. „ważne powody” do ustanowienia rozdzielności majątkowej oraz od kiedy te powody istniały. Do „ważnych powodów” należy m.in. okoliczność pozostawania małżonków w separacji faktycznej, ich oddzielne zamieszkiwanie, trwonienie przez jednego z małżonków majątku, brak przyczyniania się małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny, popadnięcie małżonka w alkoholizm i narkomanię. Z kolei w przypadku gdy z żądaniem występuje wierzyciel jednego z małżonków w celu zaspokojenia swojej wierzytelności konieczne jest istnienie tytułu wykonawczego oraz dokonanie podziału majątku.

Rozdzielność przymusowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia lub z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, szczególnie, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Podczas orzekania o przymusowej rozdzielności majątkowej sąd bierze pod uwagę przed wszystkim sprawy majątkowe, ponieważ osobiste relacje między małżonkami nie mogą przesądzać o zniesieniu wspólności majątkowej, gdyż wówczas postępowanie to przypominałoby po prostu postępowanie rozwodowe.