Małżeństwo a konkubinat

W dzisiejszych czasach ludzie coraz częściej nie chcąc zawierać formalnego związku, żyją ze sobą w konkubinacie określanym potocznie jako „wolny związek”. Powoduje to różnorodne konsekwencje.

W porównaniu z instytucją małżeństwa, konkubinat nie został uregulowany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Nie można w stosunku do niego stosować w drodze analogii przepisów o małżeństwie. Będzie to miało znacznie w kilku istotnych aspektach.

Przede wszystkim należy wskazać, że osoby trwające w związku małżeńskim łączy co do zasady wspólność majątkowa, będąca współwłasnością przedmiotów majątkowych nabytych przez małżonków w zakresie określonym przez ustawę bądź umowę. Tego rodzaju współwłasność nie powstanie między konkubentami. Mogą oni jedynie stworzyć swój majątek wspólny poprzez zawarcie umowy spółki cywilnej, lub w drodze umowy cywilnoprawnej.

Drugi doniosły skutek prawny dotyczy urodzenia się dziecka, będącego owocem związku. W ramach małżeństwa funkcjonuje domniemanie, zgodnie z którym dziecko urodzone w trakcie trwania małżeństwa, albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia pochodzi od męża matki. Może ono zostać obalone tylko na skutek wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. W przypadku nieformalnego związku, konkubent powinien każdorazowo swoje ojcostwo uznać.

Małżonkowie są również bardziej uprzywilejowani pod względem dziedziczenia. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, w przypadku braku rozrządzenia na wypadek śmierci będą oni dziedziczyć po sobie z mocy ustawy. Nawet jeżeli spadkodawca pozostawi testament, w którym pominie swoją druga połówkę, takiej osobie przysługiwać będzie jeszcze roszczenie o zachowek. Jeżeli chodzi o konkubentów, ich sytuacja nie została uregulowana przez ustawodawcę. Oznacza to, że mogą oni zostać powołani do dziedziczenia tylko w drodze testamentowej.

Co istotne, w polskim prawie można znaleźć sporadyczne przypadki, kiedy ustawodawca wyposaża również osoby preferujące wolne związki w pewne uprawnienia. Warto w tym miejscu wskazać np. prawo odmowy składania zeznań w sprawie prowadzonej przeciwko konkubentowi (art. 182§ 1KPK w zw. z 115§11 KK).

Nie ulega wątpliwości, że konkubinaty pozostają dogodną alternatywą dla osób dopuszczających realną możliwość rozstania. W przypadku, gdy formuła takiego związku wyczerpie się, nie zajdzie wówczas potrzeba przeprowadzenia postępowania rozwodowego, nierzadko czasochłonnego podziału majątku a w pewnych przypadkach także obciążenia alimentacyjnego na rzecz eksmałżonka.

Kancelaria adwokacka Wrocław, adw. Marta Olejnik-Hejne, specjalizacja: podział majątku Wrocław, Wrocław rozwód, rozwody we Wrocławiu