Podział majątku i rozliczenia pomiędzy osobami pozostającymi w nieformalnym związku

Obecnie coraz więcej par nie decyduje się na legalizowanie swojego związku. W świetle obowiązującego prawa sytuacja osób pozostających w nieformalnym związku de facto nie różni się od tej w której byliby kompletnie obcymi sobie osobami.
Największy problem pojawia się jednak w sytuacji gdy nieformalny związek ulega rozpadowi i konieczne jest osiągnięcie porozumienia w kwestiach finansowych. Nierzadko zdarza się bowiem, że w ciągu kilku czy nawet kilkunastu lat nieformalnego związku konkubenci zgromadzili wspólne oszczędności i/lub wspólne zobowiązania.

W przeciwieństwie do sytuacji rozstających się małżonków, którzy mogą w trakcie postępowania rozwodowego lub po jego zakończeniu dokonać podziału majątku, osoby pozostające w nieformalnym związku z takiego rozwiązania skorzystać nie mogą.
Sprawa jest o tyle problematyczna, że brak jest przepisów, które wprost regulują kwestię podziału majątku i wzajemnych rozliczeń pomiędzy konkubentami.
Zazwyczaj w takiej sytuacji stosuje się przepisy dotyczące zniesienia współwłasności.
Rozliczenia dokonuje się także w postępowaniu o zapłatę z tytułu rozliczenia nakładów lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, na przykład w momencie kiedy jedna ze stron dokonała znaczących nakładów na rzecz majątku osobistego drugiej strony.

Jeżeli jeden z konkubentów posiada na wyłączność jakieś dobro materialne, rozliczenie może być dokonane na podstawie przepisów o rozliczeniu nakładów posiadacza na cudzą rzecz lub w trybie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Jeżeli jednak jeden z konkubentów podczas nabycia jakiegoś dobra wspólnie z drugim z nich, pozostawał wciąż w związku małżeńskim, to dobro to wliczone zostaje do majątku wspólnego małżonków. Wówczas częściowo mogą być stosowane przepisy o podziale wspólnego majątku małżonków.
Orzecznictwo sądowe nie jest w tego typu sprawach jednolite. Brak konkretnych przepisów nie ułatwia rozwiązywania sporów i sprawia, że do każdego przypadku trzeba podchodzić bardzo indywidualnie. Dobre rozwiązanie stanowi zawiązanie z konkubentem umowy kohabitacyjnej, będącej swego rodzaju odzwierciedleniem majątkowej umowy małżeńskiej. Dzięki niej wszystkie problemy majątkowe w przypadku zakończenia związku regulowane są na zasadzie równości, a partnerzy mają jasny wgląd w sytuację.