Przypadki ograniczenia władzy rodzicielskiej

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom od momentu urodzenia się dziecka aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności. Zgodnie z art. 95 KRO władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić jedynie w drodze orzeczenia sądu i możliwe jest w sytuacji rozłączenia rodziców oraz w sytuacji zagrożenia dobra dziecka.

W przypadku rozłączenia rodziców sąd opiekuńczy może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając jednocześnie władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka, takich jak sprawowanie ogólnego wglądu w wychowanie i wykształcenie dziecka czy współdecydowanie o jego istotnych sprawach dotyczących np. sposobu leczenia czy kierunku kształcenia.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej w sytuacji zagrożenia dobra dziecka

Ograniczenie władzy rodzicielskiej w sytuacji zagrożenia dobra dziecka następuje gdy istnieje zagrożenie jego interesów osobistych i majątkowych. Sąd może wówczas ograniczyć władzę rodzicielską w stosunku do jednego lub obojga rodziców. Zgodnie z art. 109 KRO jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia, w szczególności sąd może:

1. zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
2. określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
3. poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
4. skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
5. zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej może zostać złożony przez tego z rodziców, który twierdzi, że działanie drugiego rodzica zagraża dobru ich wspólnego małoletniego dziecka, jak również przez osobę, która posiada wiedzę o zagrożeniu dobra dziecka na skutek zachowania jednego lub obojga rodziców. Postępowanie może być również wszczęte przez sąd z urzędu. Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej należy złożyć do wydziału rodzinnego sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Złożenie takiego wniosku zwolnione jest z konieczności uiszczenia opłaty sądowej.