Niealimentacja, czyli co grozi niepłacącym alimenty

W ramach licznych projektów prorodzinnych, które pojawiły się na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy ustawodawca postanowił znowelizować również część kodeksu karnego w części dotyczącej przestępstwa niealimentacji. Zmiana art. 209 Kodeksu Karnego regulującego tę kwestię przez  większą część środowiska prawniczego postrzegana jest pozytywnie. Tym samym wskazuje się na słabość dotychczasowego uregulowania tej kwestii i niską skuteczność w egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Odpowiedzialność za przestępstwo niealimentacji

W dotychczasowym stanie prawnym, aby przypisać odpowiedzialność za przestępstwo niealimentacji, należało udowodnić osobie zobowiązanej do świadczenia alimentacyjnego celowość i uporczywość w niestosowaniu się do tego obowiązku. Ponadto przez fakt, iż zobowiązany nie spełniał ciążących na nim należności, po stronie uprawnionego do odbierania świadczeń alimentacyjnych musiało dojść do narażenia w postaci  niemożności zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych.

Mając na uwadze silną społeczną potrzebę skutecznej realizacji tego prawa, zmiana przepisu art. 209 kk była konieczna z uwagi na fakt, iż statystycznie aż około 50 % spraw dotyczących przestępstwa niealimentacji było umarzanych już na etapie postępowania przygotowawczego.

Pomoc osobom uprawnionym do alimentów

Zgodnie z ustawą z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, przepis art. 209 kk zmienił się w sposób, który ma pozwolić na znacznie skuteczniejszą egzekucję świadczeń alimentacyjnych.

Przede wszystkim zniknęła przesłanka uporczywości, która odnosiła się do sytuacji długotrwałości i ciągłości zaniechań w płaceniu alimentów. Przesłanka ta była niejednoznaczna, poddawana niejednolitej interpretacji. Ponadto osoby zobowiązane do płacenia alimentów, uiszczając symboliczne kwoty na poczet uprawnionego do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych z łatwością uniemożliwiały zaistnienie wspomnianej przesłanki.

Przestępstwo niealimentacji – popełnienie przestępstwa

Zgodnie z nową regulacją przesłanka uporczywości została zastąpiona, bez wątpienia bardziej precyzyjnym rozwiązaniem. Przestępstwo niealimentacji będzie po zmianie przepisu art. 209 kk popełniać osoba, która zalega z co najmniej trzema świadczeniami okresowymi albo opóźnia się z zapłatą o trzy miesiące świadczenia innego niż okresowe. W przypadku zaistnienia takich przesłanek, zobowiązany będzie podlegał karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nastąpi również zwiększenie surowości w przypadku zaistnienia przesłanki w postaci narażenia osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, co znajduje swoje uzasadnienie w większym ciężarze gatunkowym przestępstwa nie alimentacji w przypadku takiego narażenia. W dotychczasowym stanie prawnym przesłanka narażenia była obok przesłanki uporczywości konieczna do poddania dłużnika karze, natomiast w nowym stanie prawnym narażenie będzie to indywidualną i samodzielną okolicznością, umożliwiającą zwiększenie kary w postaci skazania osoby zobowiązanej do świadczenia alimentacyjnego na karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności nawet do lat 2.

Ponadto ustawa zmieniająca wprowadziła przepis stanowiący o niepodleganiu karze w przypadku, gdy zobowiązany do zapłaty alimentów uiści całość zaległej sumy w terminie do 30 dni od daty pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, jest już na końcowym etapie legislacyjnym a mianowicie została uchwalona, niemalże jednomyślnie oraz przekazana do podpisania Prezydentowi RP.