Podział majątku wspólnego a udziały współmałżonka w spółce z o.o.

Jedną z bardziej złożonych kwestii związanych z podziałem majątku wspólnego małżonków jest sytuacja, gdy tylko jeden z małżonków jest wspólnikiem w spółce z o.o. W takim przypadku pojawia się pytanie czy w momencie podziału majątku wspólnego udziały w tej spółce również będą dzielone, a jeśli tak, to na jakich zasadach.

Podział udziałów współmałżonka w spółce z o.o. nabytych z majątku osobistego

Sytuacja jest stosunkowo prosta, gdy udziały w spółce z o.o. zostały objęte przez współmałżonka ze środków pochodzących z jego majątku osobistego, np. gdy spółka została założona bądź udziały zostały przez niego objęte jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.

Podział udziałów współmałżonka w spółce z o.o. nabytych z majątku wspólnego

Jeżeli jednak spółka została założona przez małżonka w trakcie trwania związku małżeńskiego, a udziały nie zostały nabyte ze środków wchodzących w skład majątku odrębnego małżonka, wówczas przyjmuje się, że zostały one objęte ze środków wchodzących w skład majątku wspólnego. Powyższe wynika z treści przepisu art. 31 § 1 kro, zgodnie z którym przedmioty nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich należą do majątku wspólnego. W konsekwencji zatem udziały te zostaną objęte podziałem majątku wspólnego.

Co ważne, przyjmuje się, że nawet jeżeli udziały zostały nabyte z majątku wspólnego, to status wspólnika ma ten małżonek, który je objął. Podobne stanowisko wyraził również Sąd Najwyższy, stwierdzając, że „udziały w spółce z o.o. nabyte przez jednego z małżonków za środki pochodzące z majątku wspólnego należą do tego majątku, jednakże wspólnikiem jest tylko ten małżonek, który jest strona czynności prawnej stanowiącej podstawę nabycia udziałów.” (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 03 grudnia 2009 r., sygn. akt II CSK 273/09, Legalis).

Zwrócić w tym miejscu należy również uwagę, że w pewnych okolicznościach możliwa jest sytuacja, w której współmałżonkowi nie będzie można przyznać udziałów drugiego z małżonków w spółce z o.o. Będzie miało to miejsce w zasadzie jedynie, gdy w umowie spółki wyłączono bądź ograniczono możliwość wstąpienia do niej współmałżonka wspólnika. W temacie tym wypowiedział się również Sąd Najwyższy, który stwierdził, że „należące do majątku wspólnego udziały w spółce z o.o., której wspólnikiem jest tylko jeden z byłych małżonków mogą być podzielone pomiędzy byłych małżonków, a więc także przypaść temu ze współuprawnionych, który nie jest wspólnikiem, o ile w umowie spółki nie zawarto przewidzianego zastrzeżenia ograniczającego lub wyłączającego wstąpienie do tej spółki współmałżonka wspólnika” (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 stycznia 2013 r., sygn. akt II CSK 349/12, Legalis). Jeśli zatem w umowie spółki zawarto zastrzeżenie ograniczające lub wyłączające wstąpienie do tej spółki współmałżonka wspólnika, udziały w spółce z o.o. nie będą objęte majątkiem wspólnym małżonków i współmałżonkowi wspólnika nie będzie przysługiwało prawo ich nabycia.

Podział udziałów współmałżonka w spółce z o.o. może zostać dokonany, podobnie jak wszystkie pozostałe składniki majątku wspólnego małżonków, na trzy sposoby. Pierwszym jest podział udziałów w spółce z o.o. pomiędzy byłych małżonków, drugim jest przyznanie wszystkich udziałów jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka, natomiast trzecim jest sprzedaż majątku wspólnego obejmującego udziały w spółce z o.o. osobie trzeciej i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy małżonków. Podział majątku obejmującego udział w spółce z o.o. może być przeprowadzony przed sądem albo na podstawie umowy między małżonkami.

Wskazać również należy, że gdyby na skutek podziału miało dojść do zbycia udziałów, to umowa taka powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 180 ksh). Po dokonanym podziale, należy też zawiadomić spółkę o zbyciu udziału lub jego części, bowiem zbycie udziału jest skuteczne wobec spółki dopiero od chwili, gdy spółka otrzyma zawiadomienie wraz z dowodem dokonania czynności (art. 187 ksh).

Kwestią złożoną przy podziale majątku obejmującego udziały w spółce z o.o. jest również określenie rzeczywistej wartości tych udziałów. Ze względu na fakt, że wycena udziałów jest zazwyczaj bardzo skomplikowana niezbędne będzie powołanie biegłego.